เชื้อบาซิลลัส ซับทีลีส : บีเอส ( Bacillus subtilis , BS) เป็นเชื้อแบคทีเรียที่มีประโยชน์ ถูกผลิตให้อยู่ในรูปผงสปอร์แห้งและสปอร์ในสารเหลว ใช้ป้องกันและกำจัดโรคพืชหลายชนิด เช่น โรคทีเกิดจากเชื้อรา แบคทีเรีย และโรคแอนแทรคโนส
กลไกการทำลายของเชื้อบีเอส
เชื้อบาซิลลัส ซับทีลีส : บีเอส ( Bacillus subtilis , BS) เป็นเชื้อแบคทีเรียทีปกติจะอาศัยอยู่ภายในพืช โดยไม่ก่อให้เกิดผลเสียหายต่อพืชที่อาศัยอยู่มีคุณสมบัติที่เป็นเชื้อจุลินทรีย์ต่อต้านที่มีศักยภาพในการลดอัตราการเกิดโรคพืช โดยสามารถเข้าทำลายเชื้อโรคพืชโดยตรงและบางครั้งจะสร้างสารปฏิชีวนะได้หลายชนิด คุณสมบัติเด่นของเชื้อคือมีความสามารถในการแก่งแย่งธาตุอาหารได้ดีกว่าจุลินทรีย์ชนิดอื่นๆในสภาพแวดล้อมที่ขาดแคลน
โรคและเชื้อสาเหตุที่ใช้ บีเอส ควบคุมได้
โรค |
เชื้อสาเหตุ |
โรครากและโคนเน่า (Rot) โรคเหี่ยว (Wilt) |
เชื้อรา Fusarium spp. เชื้อรา Phytophthora spp. เชื้อรา Pythium sp. เชื้อรา Rhizoctonia sp. เชื้อรา Sclerotium sp. |
โรคเน่าเละ (Soft rot) |
เชื้อแบคทีเรีย Erwinia spp. |
โรคเหี่ยวเขียว (Bacterial wilt) |
เชื้อแบคทีเรีย Pseudomonas solanacearum |
โรคใบแห้ง (Bacterial blight) |
เชื้อแบคทีรีย Xanthomonas spp. |
โรคแคงเคอร์ (Canker) |
ชื้อแบคทีเรีย Xanthomonas spp. |
โรคใบจุด (Leaf spot) |
เชื้อรา Cercospora spp. เชื้อรา Septoria sp. |
โรคแอนแทรคโนส (Antractnose) |
เชื้อรา Colletotrichum sp. |
วิธีการใช้
- ผสม บีเอส โดยใช้อัตราส่วน 80-100 ซีซี. ผสมน้ำ 20 ลิตร พ่นทุก ๆ 5-7 วัน
- ผสมสารจับใบ และควรฉีดพ่นในตอนเย็น เนื่องจาก บีเอส ถูกทำลายด้วยแสงยูวี
- ฉีดพ่นติดต่อกัน 2-3 ครั้ง ช่วงที่ศัตรูพืชระบาด หากระบาดรุนแรง ควรใช้อัตราส่วน 100-120 ซีซี. ผสมน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นที่ต้นพืชให้เปียกชุ่ม
เทคนิคการใช้เชื้อบีทีให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
- ห้ามการผสมสารเคมีกำจัดแมลง ฮอร์โมนพืช สารเคมีหรือปุ๋ยทางใบใดๆลงไป
- ฉีดพ่นในเวลาประมาณ 5โมงเย็นหรือมีแสงแดดน้อย
- ควรรดน้ำบริเวณโคนต้นให้เกิดความชื้นก่อนฉีดพ่นให้ทั่วทรงพุ่ม ใต้ใบ กิ่งก้าน โคนต้น รวมถึงพื้นดินรอบๆโคนต้น
- ฉีดพ่นทุก 10-15 วัน เพื่อป้องกันหรือฉีดพ่นทุก 3 วันเป็นเวลา 3 ครั้งติดต่อกันเพื่อทำลายเชื้อโรคหลังมีอาการของโรค
การผลิตขยายเชื้อบีเอส
อุปกรณ์
- ถังพลาสติกชนิดมีฝาปิด ขนาดความจุ 40 – 50 ลิตร ควรเป็นถังทึบแสง
- เครื่องปั๊มอากาศ 1 ตัว
- เชื้อ Bacillus subtilis 0.5 ลิตร
- นมข้นหวาน 4 กระป๋อง
- กากน้ำตาล 2 ลิตร
- น้ำสะอาด 40 ลิตร
- ไข่ไก่ 5 ฟอง
ขั้นตอนการผลิต
- นำน้ำใส่ถังแล้วเติมนมข้นหวาน 2 กระป๋อง และเชื้อบีเอสจำนวน 0.5 ลิตร
- จากนั้นตอกไข่ไก่จำนวน 5 ฟอง ลงไป คนให้เข้ากันปิดฝาให้สนิท
- ปั๊มอากาศให้เป็นเวลา 3วัน (หรือเปิดใช้ไม้สะอาดคน 2 –3ครั้ง / วันหรือทุกๆ 6ชั่วโมง)
- เมื่อครบ 3 วัน เติมนมข้นหวานอีก 2 กระป๋อง และกากน้ำตาล 2 ลิตร คนให้เข้ากันปั๊มอากาศอีก 3 วัน
- เมื่อครบ 6 วัน นำไปใช้ได้หรือบรรจุในขวดทึบแสง เก็บไว้ในที่ไม่มีแสงแดดส่อง สามารถเก็บได้นาน ประมาณ 1 เดือน
เอกสารอ้างอิง
ธีระศักดิ์ ศรีวิชัย. (2557). การใช้สารชีวภัณฑ์ (Microbial Pesticide) เพื่อการป้องกันกำจัดศัตรูพืช. ใน ศูนย์บริหารศัตรูพืช จังหวัดเชียงใหม่, การผลิตตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง. ศูนย์บริหารศัตรูพืช จังหวัดเชียงใหม่
ศุภศักดิ์ ศรีโสดา. (2561). การผลิตขยายและใช้เชื้อแบคทีเรียและสารสกัดธรรรมชาติควบคุมศัตรูพืช. ใน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่, โครงการส่งเสริมการผลิตและกระจายเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดี. ศูนย์ส่งเสริมเทคโนโลยีการเกษตร ด้านอารักขาพืช จังหวัดเชียงใหม่